Κυριακή 26 Φεβρουαρίου 2012


Η Κυρά Σαρακοστή ως μέσο της προσέγγισης χρονικών ενοοιών στο νηπιαγωγείο
Σαρακοστή λέμε τις 40 μέρες πριν από την Κυριακή του Πάσχα.  Μια μέρα πριν αρχίσει η νηστεία, σαν αύριο,  Καθαρή Δευτέρα, αυτοί που πρόκειται να νηστέψουν, τρώνε ένα πλούσιο γεύμα με σούπα με φασόλια, χαλβά ή καρυδόπιτα και βέβαια την παραδοσιακή λαγάνα.
Ένα έθιμο που έχει σχεδόν χαθεί είναι αυτό της Κυρά Σαρακοστής. Την χρησιμοποιούσαν σαν ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο για να μετράν τις βδομάδες της νηστείας (Σαρακοστής). Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι. Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν το σύκο αυτό μαζί με άλλα, και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.
Η Κυρά Σαρακοστή που έφτιαχναν στον Πόντο ήταν διαφορετική. Εκεί κρέμαγαν από το ταβάνι μια πατάτα ή ένα κρεμμύδι που πάνω του είχαν καρφωμένα εφτά φτερά κότας. Και κάθε  βδομάδα αφαιρούσαν ένα φτερό κι έτσι μέτραγαν το χρόνο μέχρι την Ανάσταση. Αυτό το «ημερολόγιο» το ονόμαζαν Κουκουρά. 
Ανεξάρτητα το είδος της κυρά -Σαρακοστής που μπορεί να επιλεγεί να φτιάξετε στο νηπιαγωγείο (μπορείτε και όλα - παρόλο που καλό είναι να αποφεύγουμε τη χρήση υλικών που αποτελούν υλικά διατροφής, λ.χ. το αλέυρι)  τα παιδιά θα έρθουν σε επαφή με στοιχεία της λαογραφίας, με έννοιες του χρόνου μέσω της ρουτίνας στην οποία θα εμπλακούν ενεργητικά (αφαίρεση φτερών, ποδιών, κ.ά. κατά τη διάρκεια του σαρανταήμερου), με τις πολλαπλές εκδοχές  δημιουργίας αντικειμένων (στην περίπτωσή μας της Κυρά Σαρακοστής) που έχουν τον ίδιο σκοπό.

Την Κυρά Σαρακοστή
που 'ναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας την φτιάχναν
με αλεύρι και νερό.

Για στολίδι της φορούσαν
στο κεφάλι έναν σταυρό
μα το στόμα της ξεχνούσαν
γιατί νήστευε καιρό.

Και τις μέρες τις μετρούσαν
με τα πόδια της τα επτά.
Κόβαν ένα την βδομάδα
μέχρι 'νάρθει η Πασχαλιά.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου